Inmiddels heeft zowat iedereen met een groot hart voor auto’s - en historische vierwielers in het bijzonder - weet van het ‘Walhalla’ van Mercedes-Benz. Het is de met veel mystiek omhulde verzamelplek voor meer dan 1.000 auto’s of overblijfselen daarvan, waar ‘nog wat werk aan is’ alvorens ze de honderden collega’s kunnen vervoegen die door Mercedes-Benz Classic in toptoestand en rijklaar zijn gerevalideerd.
De restauratie van auto’s, vaak beter te omschrijven als ‘heroplevingsproject’ is een aangelegenheid die onder de grote koepel van het merk met de ster als een soort ‘business unit’ wordt bekeken, wat betekent dat er projecten moeten worden geselecteerd en gebudgetteerd. Zo werd in 2011 een chassis met bijzondere historische waarde uit zijn donkere opslagplek gehaald om er een unieke vooroorlogse auto mee te laten herleven: de ‘540 K Stromlinienwagen’ uit 1938. Lastig ‘detail’: de buitengewone carrosserie was spoorloos verdwenen! Om een dergelijk project tot een goed einde te brengen moet er een subtiel evenwicht bewaard worden tussen de grenzeloze passie voor classic cars en een encyclopedische kennis van elk detail van het doelobject.
Gelukkig bestonden van de ‘540 K Stromlinienwagen’ nog heel wat glasplaatfoto’s en ook een grote overzichtstekening op schaal 1:5 was voorhanden. Detailtekeningen bleken echter even spoorloos als de carrosserie.
Uitdagende aerodynamica en meer…
De ‘540 K Stromlinienwagen’ werd geboren vanuit twee uitdagingen: deze van de aerodynamica – in de jaren dertig ontdekte men het belang van de stroomlijn – en de heel wat minder fraaie uitdaging om de Duitse suprematie in alles en nog wat te bewijzen, wat later zou ontaarden in de tweede wereldoorlog.
Naar het einde van de dertiger jaren was de 540 K het topmodel uit het Mercedes-Benz aanbod. In die tijd was snelheid een verkoopargument van fenomenale waarde en het criterium bij uitstek om ‘als beste’ erkend te worden. Het beheersen van de luchtweerstand zou het automerk direct voordeel opleveren in de concurrentiestrijd. Naast de uitdaging van de luchtweerstand ontdekte men ook dat een lager gewicht auto’s sneller kon maken. Brandstofbesparing was niemands zorg!
De 540 K kreeg dan ook niet alleen een voor die tijd extreem gestroomlijnde carrosserie, ze werd bovendien uit aluminium gevormd. Voor de standaard 540 K uit de catalogus werd een Cx van 0,57 opgetekend. Bij het gestroomlijnde unicaat daalde dat tot 0,36! Dat bracht de topsnelheid op 185 km/u met een praktisch aan te houden continu reissnelheid van 165 à 170 km/u.
De unieke 540 K Stromlinienwagen werd als strijdwapen gebouwd voor een autosportwedstrijd tussen Berlijn - Rome en terug, een ‘sportief’ gebeuren dat de verbondenheid tussen Adolf Hitler en zijn schijnbare medestander Mussolini moest benadrukken. In werkelijkheid was de wedstrijd een pure demonstratie van de technologische voorsprong van de Duitse auto-industrie. Mercedes-Benz had zijn ‘540 K Stromlinienwagen’ startklaar, maar de wedstrijd werd nooit gereden… omdat de oorlogszucht er anders over besliste.
Conserveren
Op het einde van WO II kwam het chassis van de ‘540 K Stromlinienwagen’ in handen van Britse militairen. Waar het koetswerk was gebleven, is tot op heden een raadsel. De Britten schilderden het meedogenloos met een kwast in legergroen.
De normale aanpak van een dergelijk project gaat uit van een restauratie van het chassis. In dit geval was er een extern project manager betrokken, Raoul San Giorgi, die aandrong op het conserveren van het chassis. Raoul San Giorgi heeft niet alleen een diepgewortelde liefde voor ‘classic cars’, hij bezit tevens zowel de geschiedkundige als technische bagage die nodig is om misstappen in dit wereldje te voorkomen.
Het chassis conserveren, laat toe de geschiedenis af te lezen en is daarom waardevoller, een overtuiging die Raoul San Giorgi kon doordrukken. Het chassis werd volledig gedemonteerd en met de hand gewassen. Ironisch detail: voor die wasbeurt was een speciale zeep aangewezen, zoals het British Museum gebruikt. Alle gereinigde onderdelen kregen een beschermende waslaag.
Nieuwe tijden
Het overgebleven chassis was gelukkig voorzien van de originele motor en versnellingsbak, zodat deze aan een totale revisie werden onderworpen.
Maar wat met het ontbrekende koetswerk? Raoul San Giorgi heeft in dit wereldje niet weinig precieuze connecties verzameld, zo ook met het Italiaanse carrosseriebedrijf ‘Carrozzeria Cognolato’, een wereldreferentie als het om historisch waardevolle auto’s gaat. Het is echter haast onbegonnen werk om er een afspraak vast te leggen voor een project, tenzij je de juiste insteek hebt…
De overgebleven tekeningen vergezeld van een laseropmeting van het chassis vertrokken richting Italië. ‘Carrozzeria Cognolato’ digitaliseerde de tekeningen en vergeleek ze met de opmeting van het chassis, zodat eventuele correcties vooraf konden worden opgenomen in een nieuwe 1:1 werktekening.
Voor de bouw van het nieuwe koetswerk werd eerst een houten skelet geconstrueerd waarop de verschillende aluminiumdelen vorm kregen. De projectverantwoordelijken beslisten om geen kunstmatige veroudering toe te passen, maar de nieuwe koets als in 1938 af te werken, wat o.a. het gebruik van nitrosecelluloselak inhield. Noch in Italië, noch in Duitsland mag dit product nog verwerkt worden, wat de carrosserie een reis naar Nederland opleverde, waar dat nog wel kon.
Om de ‘540 K Stromlinienwagen’ helemaal volledig te maken, moesten alle onderdelen als koplampen, ruitenwissers met hun motor, en zoveel meer, worden opgespoord en samengebracht. Hetzelfde gold overigens voor het interieur. De oude foto’s en tekeningen waren van onschatbare waarde bij de spannende zoektochten.
Na 28 maanden en 4800 uren keihard werken, debuteerde de herrezen ‘540 K Stromlinienwagen’ in 2013 op Pebble Beach. Wie hem zelf wil aanschouwen, raden we een bezoek aan het Mercedes-Benz museum in Stuttgart warm aan!
Tekst: Eduard Coddé
Foto’s: © Daimler AG
© 2022 CCDA